فنج ها(flange) یکی از اتصال دهنده های لوله ها ، شیرآالت و دستگاه ها به یکدیگر می باشد. فلنج ها در مکان هایی که در آن لوله ها ،ابزار دقیق، شیرها و دیگر تجهیزات که برای تعمیر و نگهداری مونتاژ شده اند مورد استفاده قرار میگیرند . اتصال فلنج دار تشکیل شده از سه قسمت مجزا می باشد : ۱-فلنج ها ۲ -گسکت ها ۳ -پیچ ها فلنج ها بصورت قطعه دیسکی شکل می باشند که همیشه بصورت جفت به کمک پیچ و مهره دو قطعه را به یکدیگر متصل می سازد و به آسانی باز و بسته می شوند و برای فشارهای کم و زیاد مناسب می باشد. آب بندی بین دو فلنج توسط الی )Gasket )که در بین آنها قرار داده می شود انجام می گیرد. جنس فلنج ها از فوالد و آلیاژهای آن و یا از چدن و استیل و ….. سایر مواد ساخته می شود.
مشخصات فلنج ها :
کالس فلنج ها:
فلنجها بسته به نوع جنس متناسب با فشاری که تحمل میکنند به کالسهای مختلف به شرح ذیل تقسیم میگردند:
۱ -ردهبندی فشار مطابق استاندارد B۱۶٫۳۴ ANSI مطابق این استاندارد فلنجهای فوالدی وآلیاژهای آن به کالسهای
ماکزیمم اعداد این میشوندکه بندی تقسیم-۲۵۰۰-۱۵۰۰-۹۰۰-۶۰۰-۴۰۰-۳۰۰-۱۵۰ فشار بر حسب PSI بوده که فلنجها در حداکثر دمای مجاز میتوانند تحمل کنند ومعموال فشار کارکرد حدود ۲٫۴ برابر اعداد فوق میباشد(رابطه فشار با دما برای جنسهای مختلف
در استاندارد فوق مشخص گردیده است)
۲ -ردهبندی فشار مطابق استاندارد ISO: در این استاندارد فشار تحمل فلنجهای فوالدی وآلیاژهای آن با PN نشان داده شده که این نشان دهنده فشار اسمی بر حسب BAR میباشد. بعنوان مثال PN۳۰ یعنی فشار کارکرد فلنج ۳۰ BAR میباشد.
۳ -ردهبندی فشار براساس استاندارد ۶BX-۶B-۶A (API )این نوع فلنجها دارای تحمل فشار بیشتری نسبت به فلنجهای گروهANSI بوده وبه کالسهای میگردند ردهبندی ۱۰۰۰۰-۱۵۰۰۰-۲۰۰۰-۳۰۰۰-۵۰۰۰
انواع فلنج
فلنج با سطح ساده )Face Flat):
در این نوع از فلنچ ها سطح یك فلنج كه باید در مقابل سطح دیگر قرار گیرد صاف می فلنچ های چدنی و یا فوالدی كه در فشارهای كم كاربرد دارند از این نوع باشد. معمولا ساخته میشوند.
فلنج با سطح برجسته )FACE RAISED):
e Neck Weld یا فلنج گلودار جوشی:
فلنج گلودار دارای یک گردن مخروطی است که شعاع این گردن در انتها با قطر لوله برابر
و به آن جوش میشود. وجود این گردن باعث تقویت تحمل فلنج میگردد. این نوع فلنج
برای تحمل فشارهای باال و دماهای زیر صفر و همچنین بارهای نوسانی و ارتعاشی
مناسب است.
e Blind یا فلنج کور:
یک صفحه گرد بسته که در پایان میسر لوله کشی و مسیرهای دارای فشار به کار میرود. فشار بیشتری نسبت به دیگر فلنجها تحمل میکند. این نوع فلنج و همچنین پیچهای آن عمومًا که ماکزیمم این فشار در مرکز آن قرار دارد. با توجه به کالس فلنج میتواند فشار متناسب را تحمل کند.
e on Slip یا فلنج روکار:
یک صفحه گرد بسته که در پایان میسر لوله کشی و مسیرهای دارای فشار به کار میرود. فشار بیشتری نسبت به دیگر فلنجها تحمل میکند این نوع فلنج و همچنین پیچهای آن عمومًا که ماکزیمم این فشار در مرکز آن قرار دارد. با توجه به کالس فلنج میتواند فشار متناسب را تحمل کند.
این نوع فلنج در سرویسهای معمولی مورد استفاده قرار میگیرد. نصب آن ساده است و مقاومت آن در برابر فشار داخلی دو سوم و در برابر بار خستگی یک سوم فلنج گردندار و هزینه نصب آن مقداری باالتر است.
joint Lap Flange یا فلنج لبه دار:
همانند فلنج معمولی است که الیه پایینی وجود نداشته و انتهای آن پخ دارد و لوله در سر دیگر جوش لب به لب میشود. این فلنج با سیال تماس ندارد و هزینه آن از فلنج گردندار یک سوم بیشتر است و مقاومت در برابر خستگی آن تنها یک دهم فلنج گردندار است.
e weld Socket یا فلنج با جوش محفظه ایی:
همانطور که از اسم آن پیداست این فلنج محفظهای دارد که لوله درون آن قرار میگیرد. اگر این فلنج از داخل هم جوشکاری شود، مقاومت در برابر خستگی آن یک و نیم برابر و مقومت استاتیکی آن برابر فلنج on Slip میشود.
e Screw یا فلنج رزوه ایی:
درون این فلنجها رزوه کار شده است و لوله میتواند درون آن پیچ شود. از مزایای این فلنجها عدم احتیاج آنها به جوشکاری است. البته در صورت لزوم و فشارهای باال میتوان از جوش نیز در آنها استفاده کرد. کارایی این فلنجها در فشارهای باال است.
e Orifice یا اریفیس فلنج:
این فلنج در واقع همان فلنج گلودار و در برخی موارد روکار است که در راستای شعاع دارای سوراخ است. این سوراخها به منظور اندازهگیری جریان سیال مایع یا گاز استفاده میشود.
پیچ های مورد استفاده در بستن فلنچ ها :
پیچ ممكن است از یك طرف رزوه شده باشد كه به آن Bolt گفته می شود در این صورت طرح آن دارای سر6گوش و یا 4 گوش مخصوص آچار می باشد و به یك مهره(Nut) نیاز دارد و یا ممکن است سرتاسر رزوه شده باشد (Stud bolt) که در این صورت به دو مهره نیاز دارد.
اندازه و نوع دنده پیچ:
پیچ ها بر اساس قطر خارجی پیچ، به صورت میلی متری یا اینچی اندازه گیری میگردند. به عنوان مثال قطر خارحی پیچ M16 برابر 16 میلیمتر و قطر خارجی پیچ 3/4، برابر “3/4” می باشد. پیچ و مهره ها مطابق سیستم متریك و یا اینچی رزوه می شوند و در هر دو حالت دنده بر روی پیچ بصورت موازی )Straight )می باشد یعنی قطر نوك دنده در طول پیچ یكسان است و مهره به راحتی در سرتاسر پیچ میپیچد.
در سیستم متریك اندازه گام پیچ همراه با قطر خارجی پیچ مشخص می شود مانند :2M30 یعنی قطر خارجی پیچ 30 میلیمتر و گام آن 2mm می باشد. در سیستم اینچی همراه با قطر خارجی پیچ تعداد دنده در اینچ نیز مشخص می شود مانند 4/3″8 یعنی قطر خارجی پیچ
4/3 اینچ بوده و تعداد دندانه ها در اینچ برابر 8 دندانه می باشد.
